Μοντέλα επίλυσης προβλημάτων

Το γραμμικό μοντέλο επίλυσης προβλημάτων:

Η γραμμική εξάσκηση επίλυσης προβλημάτων είναι μια μέθοδος από τη συμπεριφορική θεραπεία, η οποία εφαρμόζεται σε προβλήματα όπου υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ της παρούσας κατάστασης και του επιθυμητού αποτελέσματος. Με αυτή τη μέθοδο περνάει κανείς από διαφορετικά στάδια, τα οποία συνήθως επεξεργάζεται μαζί με τον θεραπευτή. Αλλά ακόμη και αν το αντιμετωπίσεις μόνος/η σου στο πλαίσιο αυτής της εφαρμογής, αυτή η προσέγγιση μπορεί να φέρει νέες γνώσεις και ιδέες επίλυσης. Ίσως θέλεις να βρεθείς με κάποιο πρόσωπο που εμπιστεύεσαι και να συζητήσετε τα επιμέρους επίπεδα.

Ακόμα κι αν ονομάζεται «γραμμική» η επίλυση προβλημάτων, μπορεί να είναι απαραίτητο να επιστρέφεις κάθε τόσο στο προηγούμενο επίπεδο και να το επαναλαμβάνεις αν δεν μπορείς να προχωρήσεις. Το μοντέλο επίλυσης προβλημάτων έχει επτά επίπεδα:

1. Εισαγωγή: Συνειδητοποίησε ότι τώρα αφιερώνεις χρόνο για να αντιμετωπίσεις αυτό το πρόβλημα. Ίσως θέλεις να κάνεις μια μικρή άσκηση χαλάρωσης ή να απενεργοποιήσεις το τηλέφωνο για να μην σε ενοχλήσει κανείς. Ξεκαθάρισε στον εαυτό σου ποιος είναι ο σκοπός σου, ποιον στόχο θέλεις να πετύχεις. Μείνε σταθερός/ή σε αυτόν.
2. Προσανατολισμός προβλημάτων: Κάνε στον εαυτό σου τις ακόλουθες ερωτήσεις, ίσως θέλεις επίσης να κρατήσεις κάποιες σημειώσεις: Πού ακριβώς είναι το πρόβλημα; Ποια συναισθήματα, ποια ανεπιτυχή συμπεριφορά θέλω να αλλάξω; Ποια είναι η αιτία; Πώς επηρεάζει το πρόβλημα την ευημερία μου; Μπορώ να επηρεάσω με κάποιον τρόπο το πρόβλημα; Πώς θα έβλεπα το πρόβλημα από την άποψη ενός πολύ αισιόδοξου/ απαισιόδοξου ατόμου;
3. Συναισθηματικός έλεγχος στην επίλυση προβλημάτων: Κατανόησε πώς αισθάνεσαι γι‘ αυτό το πρόβλημα. Προσπάθησε να διαχωρίσεις τα συναισθήματά σου και να τα ορίσεις όσο το δυνατόν ακριβέστερα. Το συναισθηματικό στρες δεν είναι καλός οδηγός για την επίλυση προβλημάτων, οπότε προσπάθησε να προσεγγίσεις τα ακόλουθα βήματα όσο πιο ορθολογικά γίνεται, αφού δώσεις χώρο στα συναισθήματα σε αυτό το βήμα.
4. Ορισμός και διατύπωση του προβλήματος: Συγκέντρωσε όσο το δυνατόν περισσότερες σχετικές πραγματικές πληροφορίες αναφορικά με το πρόβλημά σου. Όρισε στον εαυτό σου έναν ρεαλιστικό στόχο επίλυσης προβλημάτων (ή στόχους). Προσπάθησε να επανεκτιμήσεις το πρόβλημα όσον αφορά τη σημασία και τη δυνατότητα επηρεασμού.
5. Δημιουργία εναλλακτικών λύσεων: Συγκέντρωσε όσο το δυνατόν περισσότερες διαφορετικές δυνατότητες επίλυσης χωρίς να τις κρίνεις. Όπως και με την ανταλλαγή ιδεών (brainstorming), μπορείς να επιτρέψεις όλες τις ιδέες, εφόσον σχετίζονται με τον καθορισμένο στόχο σου και να διατυπώσεις μια σαφή δράση που οδηγεί σε αυτόν τον στόχο.
6. Αποφασίζοντας για την καλύτερη λύση: Διάγραψε τώρα όλες τις προτεινόμενες λύσεις που είναι πολύ ριψοκίνδυνες ή ανεφάρμοστες. Κάνε μια λίστα όλων των υπόλοιπων ιδεών επίλυσης με τις θετικές και αρνητικές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες για σένα και τους γύρω σου. Τώρα αξιολόγησε τις αναφερόμενες λύσεις με βάση το ισοζύγιο κόστους-οφέλους και την εκτιμώμενη πιθανότητα ενδεχόμενων αρνητικών συνεπειών. Τώρα αναζήτησε τις ιδέες επίλυσης που έχουν τις πιο σχετικές συνέπειες για σένα, την ευημερία σου και την ευημερία των γύρω σου, και αξιολόγησέ τες από την άποψη του απαιτούμενου χρόνου και της προσπάθειας. Κάνε στον εαυτό σου τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Μπορεί το πρόβλημα να επιλυθεί στην τρέχουσα διατύπωση του; 2. Χρειάζομαι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόβλημα; 3. Ποια λύση ή συνδυασμό λύσεων πρέπει να εφαρμόσω;
7. Εφαρμογή και επαλήθευση λύσης: Εφάρμοσε στην πράξη τη λύση ή το συνδυασμό λύσεων που βρήκες. Έλεγξε το αποτέλεσμα με βάση τα κριτήρια από το προηγούμενο βήμα και προσάρμοσε τη λύση σου ή επανάλαβε ένα άλλο βήμα εάν είναι απαραίτητο. Εάν είχε επιτυχία – χτύπα τον εαυτό σου στον ώμο και δώσε συγχαρητήρια στον εαυτό σου για το πρόβλημα που επιλύθηκε!